Stwierdzenie nabycia spadku: postępowanie przed sądem
Jak mówi kodeks cywilny, spadkobierca nabywa spadek z chwilą jego otwarcia, czyli w momencie śmierci spadkodawcy.
Czy oznacza to, że spadkobierca może odtąd swobodnie nim dysponować?
Ponieważ formalnie spadkobierca staje się wówczas właścicielem majątku wchodzącego w skład spadku, moglibyśmy wysnuć wniosek, że nie ma konieczności, aby poświadczać taki stan rzeczy.
W praktyce jednak, istnieje wiele sytuacji, w których aby w sposób nieograniczony zarządzać swoim majątkiem, spadkobierca zobowiązany jest do przedstawienia dokumentów, którymi potwierdzi wobec osób trzecich nabyte prawa. Takimi dokumentami są w szczególności: sądowe postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku oraz notarialny akt poświadczenia dziedziczenia.
W poniższym artykule postaramy się przybliżyć Państwu tematykę sądowego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. Odpowiemy na pytania takie jak:
- Kto jest uprawniony do złożenia wniosku o stwierdzenie nabycia spadku?
- Jakie elementy powinien zawierać prawidłowo skonstruowany wniosek o stwierdzenie nabycia spadku?
- Jakie terminy obowiązują zainteresowanych sprawą?
- Jak wygląda postępowanie przed sądem i jaki może być jego finał?
Sądowe postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku
Tak jak wskazaliśmy w poprzednim artykule, powołanie do spadku wynika z ustawy albo z testamentu. Bez względu na to, czy mamy w danej sprawie do czynienia z testamentem, czy dziedziczeniem ustawowym, sąd wydaje postanowienie stwierdzające nabycie spadku na wniosek osoby mającej w tym interes. Do grona zainteresowanych osób wchodzą między innymi:
- spadkobiercy
- zapisobiercy
- wierzyciele spadkodawcy
- uprawnieni do zachowku
- wierzyciele spadkobiercy i zapisobiercy windykacyjnego
- osoby, które chcą wykazać, że nie ponoszą odpowiedzialności za długi spadkowe.
Wniosek
Prawidłowo skonstruowany wniosek o stwierdzenie nabycia spadku powinien zawierać w pierwszej kolejności właściwe oznaczenie sądu, do którego wniosek jest skierowany. Sądem właściwym do rozpoznania wniosku jest sąd odpowiadający miejscu zwykłego pobytu spadkodawcy. Jeśli natomiast nie ma możliwości ustalenie miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy w Polsce, właściwym jest sąd, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część.
Kolejnym kluczowym elementem jest prawidłowe oznaczenie wnioskodawcy (wraz z numerem PESEL) oraz wszystkich uczestników postępowania (spadkobierców). Konieczne również jest oznaczenie miejsca zamieszkania stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników.
We wniosku należy uwzględnić uzasadnienie, czyli wskazanie, czego wnioskodawca się domaga. Ponadto należy wskazać, czy nabycie spadku ma nastąpić z mocy testamentu, czy też z ustawy oraz własnoręcznie podpisać. Do wniosku dołączamy odpis aktu zgonu spadkodawcy oraz odpisy aktów urodzenia.
Terminy i opłaty za złożenie wniosku
Co do zasady złożenie wniosku nie jest ograniczone żadnym terminem, natomiast według kodeksu cywilnego, stwierdzenie nabycia spadku nie może nastąpić przed upływem sześciu miesięcy od otwarcia spadku, czyli od śmierci spadkodawcy. Wyjątkiem od tej reguły jest sytuacja, gdy wszyscy znani nam spadkobiercy złożyli już oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku.
Od marca 2020 złożenie wniosku o stwierdzenie nabycia spadku podlega stałej opłacie w wysokości 100 zł. Ponadto konieczne będzie uiszczenie opłaty za wpis do rejestru spadkowego w wysokości 5 zł.
Jak wygląda postępowanie?
Wydanie przez sąd postanowienia o stwierdzenia nabycia spadku następuje w trybie nieprocesowym. Uczestnikami postępowania mogą być osoby, które mają szansę zostać spadkobiercami ustawowymi i testamentowymi.
Sąd bada w pierwszej kolejności, czy złożony wniosek podlega wymogom formalnym. Następnie wyznacza datę rozprawy, na którą wzywa wnioskodawcę oraz spadkobierców, aby złożyli tzw. zapewnienie spadkowe. Nadrzędnym celem w toku postępowania jest zbadanie i określenie przez sąd kręgu spadkobierców, oraz czy spadkodawca pozostawił po sobie testament.
Sąd w postanowieniu stwierdzającym nabycie spadku zobligowany jest do wymienienia wszystkich spadkobierców oraz określenia ich udziału w nabytym spadku. Postanowienie ma charakter deklaratywny. Musi odnosić się do całości spadku i dotyczyć wszystkich spadkobierców, a nie ich części.
